Persoonlijkheidsproblematiek

Kenmerken persoonlijkheidsstoornis

Kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis zijn dat er constant wrijvingen en conflicten in relaties met anderen voorkomen of dat iemand juist overdreven afhankelijk is van de mensen om hem heen. Het goed reguleren van de emoties is moeilijk voor iemand met een persoonlijkheidsstoornis en er zijn bijna altijd problemen met het zelfbeeld.

Symptomen

Symptomen van een persoonlijkheidsstoornis kunnen zijn:

• iemand voelt zich ‘waardeloos’
• wantrouwen richting andere mensen
• moeizame relaties
• moeite hebben met het uiten van gevoelens of gevoelens juist te snel uiten
• dingen niet afmaken
• impulsief reageren
• heel perfectionistisch zijn
• teruggetrokken en angstig zijn
• moeite hebben om zelfstandig te functioneren
• stemmingswisselingen

Diagnose

Iedere persoonlijkheidsstoornis is anders en de diagnose is niet altijd makkelijk te stellen. De meeste mensen bij wie een persoonlijkheidsstoornis vermoed wordt, vragen hulp vanwege de klachten die het gevolg zijn van hun problematiek. Die klachten zijn bijvoorbeeld depressies, angstklachten, relatieproblemen of identiteitsproblematiek.

Ook aanhoudende lichamelijke klachten kunnen de reden zijn dat iemand hulp vraagt. Het is echter vaak de familie die aangeeft dat er hulp nodig is, omdat de persoon zelf juist op grond van de persoonlijkheidsproblematiek aarzeling en weerstand voelt om hulp te vragen.

Soorten persoonlijkheidsstoornissen

Er zijn verschillende typen persoonlijkheidsstoornissen met elk specifieke kenmerken en problemen. Uit diagnostisch onderzoek zal blijken met welke problematiek iemand te maken heeft. Persoonlijkheidsstoornissen komen vaak in combinatie met andere psychische problemen voor als depressie, angststoornissen of verslavingsproblematiek.

• Borderline persoonlijkheidsstoornis: De persoonlijkheidsstoornis die wij het meeste zien en behandelen, is de borderline persoonlijkheidsstoornis. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis denken vaak zwart wit (iets is helemaal goed of helemaal slecht) en hebben vaak veel stemmingswisselingen. Ze zijn teleurgesteld in zichzelf of anderen. Vaak beschadigen zij zichzelf en doen soms zelfmoordpogingen. We noemen dit zelfdestructief gedrag. Hierbij kan worden gedacht aan teveel drinken, drugs gebruiken, seksueel risicovol gedrag of plotseling niet meer eten. Al deze zaken maken jongeren, ouders en soms behandelaren wanhopig.
• Afhankelijke of vermijdende persoonlijkheidsstoornis: behalve de borderline persoonlijkheidsstoornis (in ontwikkeling) zien we ook zich nog ontwikkelende persoonlijkheidsstoornissen met vooral afhankelijk of vermijdend gedrag. Bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis is iemand niet in staat om eigen beslissingen te nemen of verantwoordelijkheid te dragen, zonder de goedkeuring van belangrijke anderen. Zelf plannen maken en ook uitvoeren is heel erg moeilijk bij dit soort problematiek. Alleen zijn is erg moeilijk te verdragen. En in een relatie of vriendschap speelt de angst om verlaten te worden voortdurend een rol. Vaak gaat dit samen met vermijdend gedrag. De angst om niet aardig gevonden te worden of zelfs te worden  afgewezen is dan zo groot, dat iemand nauwelijks meer contacten aangaat en zich terugtrekt uit het gewone leven.

Mensen met een ontwikkelende persoonlijkheidsstoornis hebben vaak bijzondere ideeën en fantasieën waardoor zij buiten de meeste groepen van leeftijdgenoten kunnen vallen. Zij zijn daarbij vaak ook heel gevoelig voor de reacties van anderen en kunnen zelfs achterdochtig worden. Mensen met deze persoonlijkheidstrekken zijn meestal ook gevoelig voor stress. Als de stress oploopt, wordt het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid moeilijker.

Persoonlijkheidsstoornissen en forensische zorg

Binnen de groep patiënten met een persoonlijkheidsstoornis in de forensische psychiatrie komen de antisociale en borderline-persoonlijkheidsstoornissen het meest voor.

Persoonlijkheidsstoornissen en jeugd

Als in de puberteit en adolescentie steeds meer langdurige problemen ontstaan, denken we ook aan een persoonlijkheidsstoornis. Meestal liep het voor de puberteit ook allemaal al niet zo soepel. Bij een persoonlijkheidsstoornis zijn er problemen, die invloed hebben op het functioneren thuis, op school en met vrienden en hobby’s of werk. Over een persoonlijkheidsstoornis wordt tegenwoordig anders gedacht dan een aantal jaren geleden. Toen dachten onderzoekers dat zo’n stoornis eigenlijk niet over kon gaan en dat er pas van kon worden gesproken als iemand ouder dan 18 is. Steeds meer onderzoekers komen erachter dat de diagnose persoonlijkheidsstoornis ook bij jongeren kan worden gesteld en dat een persoonlijkheidsstoornis ook weer kan verdwijnen. En misschien nog wel sneller als iemand een goede behandeling krijgt.